“Voorzitter, herdenken is vooral niet vergeten. Niet vergeten dat er ook andere tijden zijn geweest. Tijden van oorlog, van geweld, van honger en van verdriet. Van overheersing en bevrijding. Herdenken is vooral ook je realiseren dat de wereld om ons heen er heel anders uit had kunnen zien. Heel anders als een stel dappere bevrijders uit verre landen, die eigenlijk niets met onze oorlog te maken hadden, hun leven niet gewaagd hadden voor onze vrijheid. Een vrijheid die we nu heel gewoon vinden, maar die dat niet is.” aldus fractievoorzitter Mulder in het debat tijdens de vergadering van de Provinciale Staten van 11 december over het nieuwe Wereldoorlog II Museum dat men in Nijmegen wil gaan vestigen.
Mulder schetste in een uitvoerig betoog de waarde van zo’n museum. Vooral ook, omdat er in Nederland eigenlijk nog geen museum is waar de Tweede Wereldoorlog in al zijn facetten wordt herdacht. Hij refereerde ook aan “De Oversteek”, de nieuwe brug in Nijmegen die kort geleden feestelijk werd geopend. De brug is gebouwd op de plek waar in 1944 Amerikaanse militairen onder hevig vijandelijk vuur in gammele bootjes de Waal overstaken om de Waalbrug te veroveren, een belangrijk keerpunt in de oorlog. 48 Amerikanen verloren daarbij het leven. En dat werd op indrukwekkende wijze herdacht. “Dan realiseer je je ineens dat alles niet zo vanzelfsprekend is als je denkt. Dat wij daar niet gestaan zouden hebben, daar op die brug, als deze jonge mannen hun leven niet gegeven zouden hebben. Iets om nooit te vergeten, iets dat ook nooit vergeten mág worden.”
Mulder ging ook kort in op de naoorlogse periode. “Laag overvliegende Dakota’s van de Amerikaanse luchtmacht die voedseldroppings uitvoerden, je kon ze bijna aanraken. Chocola met pepermunt van de Canadezen. En het brood op de bon. En dan alleen het zogenaamde regeringsbrood, niet wit en niet bruin, typisch een Hollands compromis”.
Hoe zou jij reageren als er oorlog kwam?
Wat 50PLUS aanspreekt in de plannen is dat dit museum veel meer een belevingsmuseum moet worden. Zo worden vragen gesteld als: Hoe zou jij reageren als er oorlog uitbreekt en je wordt gedwongen om dingen te doen die je niet wilt. Ga je bij het verzet, of doe je gedwee wat de bezetter vraagt? Zou je er alles voor over hebben om je eigen hachje te redden?
Kortom, hoe zou jij je gedragen in tijden van oorlog. Daarmee worden de dilemma’s, waar mensen zich in het verleden voor gesteld zagen, wel heel invoelbaar. Ook het feit dat voor het museum een plaats gekozen is (het Vasim gebouw vlak bij De Oversteek) spreekt 50PLUS aan, alsmede het feit dat die oversteek ook virtueel zelf gemaakt kan worden.
Wat gaat er met de drie andere oorlogsmusea gebeuren?
Maar er is ook een groot aantal bezwaren. Eén van de belangrijkste is de vrees voor het voortbestaan van de drie bestaande oorlogsmusea in de buurt, het Vrijheidsmuseum in Groesbeek, het Airborne Museum in Oosterbeek en het Oorlogsmuseum in Overloon. De vrees is gegrond dat het nieuwe, groots opgezette museum in Nijmegen daar bezoekers zal wegtrekken. Daarom vindt 50PLUS dat er bij de opzet en verdere programmering van het Vrijheidsmuseum, mocht het er ooit komen, nauw samen gewerkt moet worden met die drie musea. In de huidige plannen zullen die een rol krijgen als zogenaamd site museum waar nader op een deelaspect van de Tweede Wereldoorlog wordt in gegaan. 50PLUS vindt dat daar dan in de programmering wel heel duidelijk rekening mee gehouden moet worden.
Twijfels over de haalbaarheid
Dan zijn er nog een aantal andere bezwaren. Er wordt een tekort op de exploitatie verwacht van 150.000 euro op jaarbasis. 50PLUS vindt dat nog een optimistische schatting. Zo wordt er vanuit gegaan dat het museum met horecafaciliteiten en van een dergelijke omvang zou kunnen worden gerund door 14 vaste krachten. De rest moet worden uitgevoerd met vrijwilligers. “Absoluut onmogelijk,” zei Mulder. Ook vrijwilligers moeten worden aangestuurd en wat te denken van de beveiliging, de horeca, de administratieve dienst, het onderhoud, de schoonmaak en noem maar op. Dat red je niet met 14 FTE. En dan is er nog de verdenking dat Nijmegen het museum in het Vasim gebouw wil hebben, omdat al jaren naar een goede bestemming voor dat gebouw wordt gezocht. Volgens 50PLUS kan het niet zo zijn dat er in Nijmegen een groots opgezet kostbaar (25 miljoen) museum moet komen omdat men met een gebouw in de maag zit. Dat het gebouw er staat en mogelijk geschikt is, mag hooguit toevallig goed uitkomen, maar mag geen doorslaggevende reden zijn. “Je moet de zaak niet omdraaien,” aldus Mulder.
Kortom, er heerste grote twijfel bij de Provinciale Staten over de haalbaarheid van dit plan. En omdat de Provincie, als het door gaat, 6 miljoen in het museum gaat investeren is men terecht erg kritisch. De vraag is ook of je in een tijd van economische crisis een dergelijk pretentieus project moet gaan realiseren. De Staten gingen uiteindelijk akkoord met de reservering van 200.000 euro voor nader onderzoek van de haalbaarheid en het inpassen van de site musea. Dat mag overigens nadrukkelijk niet gezien worden als een goedkeuring van het project. Daarover wordt in de loop van het volgend jaar definitief beslist.
